Historia Prowincji

Historia Prowincji Wrocławskiej

Dom we Wrocławiu, który jest obecnie siedzibą zarządu prowincjalnego, został założony jako piąta z kolei placówka Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety. Pierwsze siostry przybyły tu w 1857 roku na prośbę hrabiny Pauliny Preysing, podejmując opiekę nad biednymi emerytkami w jej zakładzie dobroczynnym. Wkrótce jednak zajmowane lokum okazało się za małe i siostry zakupiły zabudowania przy Gräupnergasse (dziś ul. św. Józefa).

Po dokonaniu remontu i koniecznej adaptacji siostry przeprowadziły się tu wraz z 32 podopiecznymi. Wzrastająca liczba podopiecznych, a tym samym potrzeba większej liczby sióstr, stały się przyczyną rozbudowy zajmowanego lokum. Powiększony dom wraz z kaplicą Matki Bożej został poświęcony 8 stycznia 1883 roku. W tym też czasie podjęto starania o wybudowanie osobnego budynku szpitalnego. Mimo korzystnych warunków administracyjno-kościelnych oraz lokalowych, wrocławski dom przez 33 lata pozostawał filią Zgromadzenia. Działo się tak ze względu na zobowiązania Założycielek wobec władz i mieszkańców Nysy. Dopiero trzy lata po zatwierdzeniu Zgromadzenia przez Papieża Leona XIII, tj. w roku 1890, do Wrocławia przeniesiono zarząd generalny i nowicjat. W tym też roku ukończono budowę szpitala, który został oddany pod opiekę św. Józefowi. Szpital ten uchodził za najnowocześniej wyposażony na terytorium Wschodnich Niemiec. W 50. rocznicę powstania Zgromadzenia,
27 września 1892 r. poświęcono kaplicę św. Józefa, która stanowiła połączenie między domem sióstr a szpitalem.

Fotografia kaplicy św. Józefa z 1892 roku

Fotografia kaplicy świętego Józefa z 1892 roku

Fotografia ówczesnego Domu Generalnego we Wrocławiu (lata 30. XX w.)

Fotografia Domu Generalnego we Wrocławiu, lata 30-te dwudziestego wieku

Ze względu na wzrastającą liczbę sióstr, a tym samym placówek, 26 kwietnia 1898 roku nastąpił pierwszy podział Zgromadzenia na prowincje. W jego efekcie dom wrocławski, który był już siedzibą zarządu generalnego, stał się jednocześnie domem prowincjalnym, do którego afiliowano 200 placówek.

5 grudnia 1901 roku zakończono budowę domu przeznaczonego na siedzibę nowicjatu. Stanął on naprzeciw domu generalnego. Potrzeba wybudowania osobnego domu nowicjackiego była paląca, gdyż w tym czasie rocznie o przyjęcie do Zgromadzenia prosiło ok. 100 kandydatek. Zaraz po ukończeniu tego obiektu przystąpiono do budowy pomostu nad ulicą, łączącego domy: generalny i nowicjacki. Projekt ten sfinalizowano w 1902 roku. 9 lutego 1902 roku, dzięki długotrwałym staraniom Zgromadzenia, władze miasta dokonały zmiany nazwy ulicy, przy której wznosił się dom generalny: z Gräupnergasse na ul. św. Józefa.

Dramatycznym doświadczeniem dla Prowincji Wrocławskiej, a tym samym dla całego Zgromadzenia, były działania wojenne 1939-1945. Od stycznia do maja 1945 r. miało miejsce oblężenie Wrocławia. 2 kwietnia 1945 roku, w wyniku zmasowanego ataku bombowego, został zburzony szpital, dom generalny i, częściowo, dom nowicjatu.

Czas powojenny również obfitował w szereg trudnych problemów, które stanęły przed Zgromadzeniem. W 1946 roku zarząd generalny przeniósł swoją siedzibę z Wrocławia do Reinbeku (Niemcy). Imponująca liczba placówek (przed rokiem 1939 do Prowincji Wrocławskiej przynależało 165 domów) drastycznie się zmniejszyła. Pierwszą tego przyczyną były same działania wojenne. Spora część domów uległa zniszczeniu, niektóre z dotychczas należących do Prowincji Wrocławskiej placówek znalazły się poza granicami Polski, wiele opuszczonych przez siostry domów podczas repatriacji zajmowanych było przez nowo przybyłą na te tereny ludność. Zmniejszyła się też liczba sióstr, gdyż te, legitymujące się niemieckim pochodzeniem, wyjechały do swojej ojczyzny. Zgromadzeniu jednak przyszło przechodzić przez jeszcze boleśniejsze doświadczenia. Rządy komunistyczne, które charakteryzowała programowa walka z Kościołem i wszelkimi przejawami jego aktywności, dostarczyły nowych, nieznanych dotąd problemów. Zaczęło się od wyrzucania sióstr z państwowych miejsc pracy, potem dochodziło do odbierania poszczególnych domów, aż w końcu nastąpiło wywiezienie sióstr do obozów w Gostyniu, Kobylinie i Dębowej Łące (lata 1953-1956). W tym czasie kolejne domy zostały bezprawnie upaństwowione, a klasztorne mienie rozgrabione przede wszystkim przez ówczesnych prominentów.

Sytuacja ustabilizowała się dopiero po 1989 roku. Wtedy to Prowincji Wrocławskiej udało się odzyskać prawo do niektórych wcześniej odebranych domów. M. in. odzyskano dom nowicjatu, w którym po gruntownym remoncie znajduje się dziś Zakład Opiekuńczo-Leczniczy.

Przez lata jednak nie można było podjąć odbudowy wrocławskiego szpitala św. Józefa. Wysiłki Prowincji Wrocławskiej skupiły się na odbudowie domu prowincjalnego, a zgliszcza po szpitalu zostały jedynie zrównane z ziemią. Dopiero najnowsze czasy stworzyły możliwość odbudowy tego obiektu. Ponieważ przedwojenny dom nowicjatu funkcjonuje obecnie jako placówka lecznicza, w odbudowanym budynku od 2004 roku mieszczą się nowicjat i pomieszczenia służące charytatywnej działalności Zgromadzenia: Jadłodajnia dla bezdomnych i ubogich oraz świetlica dla biednych dzieci, z całym zapleczem potrzebnym do prowadzenia tego rodzaju posługi.

   Dom Prowincjalny w latach 1997-2006, ujęcie 2

Dom Prowincjalny w latach 1997-2023

Domy prowincji wrocławskiej

 Od pierwszego podziału, który odbył się w 1898 roku, Zgromadzenie wielokrotnie przeżywało zmiany administracyjne, ale Wrocław do dziś pozostał siedzibą zarządu prowincjalnego. Aktualnie siostry Prowincji Wrocławskiej pracują na 37 placówkach ( w tym 1 filia), których wykaz znajduje się na tej stronie zobacz >
TRANSLATE